Hiri barneratzaile, aktibo eta osasungarriak | Ciudades inclusivas, activas y saludables
“elgoiBERDIN, jolasa eta generoa Elgoibarko kaleetan” oso lantegi interesgarria izan da: aurreikusten genituen portaera batzuk baieztatzeaz gain, ikuspuntu ezberdin asko partekatu ahal izan ditugu taldea.
elgoiBERDIN ez da bukatu: lehen pauso bat izan da. Lantegiko emaitzak blogeko bi sarrera hauetan ikus ditzakezue:
Laburpenaren kontakizuna berriz ondorengo storify honetan ikus dezakezue:
“elgoiBERDIN, juego y género en las calles de Elgoibar” ha resultado ser un taller muy interesante: en el grupo hemos podido confirmar comportamientos que ya preveíamos, además de compartir puntos de vista muy innovadores sobre el tema.
elgoiBERDIN no ha terminado: este ha sido el primer paso. Podéis ver los resultados en las siguientes entradas del blog:
El relato del taller podéis verlo en el siguiente storify:
Ya está en marcha elgoiBERDIN, iniciativa realizada junto con la Asociación de Madres y Padres Kalamua de la Herri Eskola de Elgoibar y la financiación del Área de Igualdad del Ayuntamiento de Elgoibar.
Que el juego durante la infancia es una necesidad vital es una cuestión indudable. Pero, ¿utilizan el espacio público de igual forma las niñas y los niños? Y si no es así, ¿influye el hecho de jugar de forma diferente en su desarrollo? Las distintas iniciativas sobre actividad física, espacio público y género realizadas en Austria o Dinamarca y que ya hemos mencionado en el blog, han sido la semilla de este taller que proponemos realizar.
Os proponemos INVESTIGAR con nosotras/os: formaremos grupos y con el juego como excusa, observaremos las actividades que nuestras hijas e hijos realizan en la calle. Para ello además del papel y el boli podremos utizar el smartphone como herramienta para el estudio. En todo caso, el objetivo será analizar el juego en la calle desde la perspectiva de género.
“Diversos estudios, tras analizar los espacios escolares y su utilización, concluyen que la variable género es determinante. Así, entre otras cuestiones, se revela que en los patios y las zonas de recreo la distribución del espacio sigue siendo sexista y la jerarquía de los juegos, las actitudes de las niñas y niños o la falta de organización espacial del patio suele situar a los niños en el espacio central y arrinconar a las niñas.”
Plan Director para la coeducación y la prevención de la violencia de género en el sistema educativo
Departamento de Educación del Gobierno Vasco
elgoiBERDIN lantegia martxan jarri dugu jadanik, Elgoibarko Herri Eskolako Kalamua Guraso Elkarteak sustatu eta Elgoibarko Udaleko Berdintasun Sailak lagunduta.
Haurraren garapenean jolasak duen garrantzia funtsezkoa dela ezin dugu zalantzan jarri. Baina espazio publikoetan modu berean jolasten al dute neska eta mutilek? Eta horrela ez balitz, beraien garapenean ba ote du eraginik haurtzaroan desberdin jolasteak? Izan ere, aipatu izan ditugu Austria eta Danimarkan jarduera fisikoa, espazioa eta generoaren inguruan egin diren ikerketa desberdinak eta geure ingurunean zer gertatzen den jakiteko grina piztu zaigu.
Lantegi honen bidez guraso eta hezitzaileak IKERTZAILE bihurtzea proposatu dugu: taldeak osatu eta kaleko jolasa aitzaki hartuz, geure seme-alaben jarduerak aztertuko digutu kalean bertan. Horretarako, papera eta boligrafoaz gain (metodo analogikoa, alegia) gaur egun ia denon eskutan dauden smartphone-ak erabiltzeko aukera ere izango dugu. Edozein kasutan helburua berdina izango da: kaleetako jolasak aztertzea genero ikuspegia oinarri hartuz.
“Zenbait azterlanek eskoletako espazioak aztertu dituzte, baita nola erabiltzen diren ere, eta ondorioztatu dute genero‐adierazlea erabakigarria dela. Garbi geratu da jolastokian eta jolasteko eremuetan espazioaren banaketa sexista dela oraindik ere. Jolasen hierarkiagatik, nesken eta mutilen jokabideengatik edo jolastokiaren espazioa antolatu gabe egoteagatik, mutilak erdialdean kokatzen dira eta neskak bazterretan.”
Hezkuntza‐sisteman hezkidetza eta genero‐indarkeriaren prebentzioa lantzeko gida plana
Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza Saila
Izan ere, zer zerikusi du hirigintzak generoarekin? Beldurraren mapak egitea al da genero ikuspegitik egindako hirigintza? Kaleak arroxa kolorez margotzea proposatuko al duzue? Edo eta gaztelaniazko testuetan @ batek ordezkatuko al ditu o hizki guztiak?
Azken urteotan genero ikuspegia kontutan hartzen duen hirigintza ahoz-aho dabil. Oraindik ere diru-laguntza ofizialen menpe dago bere ezarpena eta hirigintza bulego askotan beste “Ingurumen Eraginaren Estudio” bilakatuko denaren susmo eta beldurra agerian da: paper gehiego gauza bera aurkezteko!
Baina zer diote hirigintzaren ikuspegi barneratzailea duela urte batzuk aplikatu zuten hiriek? Zeintzuk izan dira onura eta oztopoak? (Ia) Beti bezala, Viena hartuko dugu adibide eta bertako esperientziari buruz Ursula Bauer-ek Gender Mainstreaming in Viena: How the Gender Perspective Can Raise the Quality of Life in a Big City artikuluan esandakoak:
Esfortzuaren helburu nagusien artean hiriaren administrazio sail guztietan emakume eta gizonezkoenganako berdintasun tratamenduaren onarpena dago, (…) eta bereziki sistemaren barruan egituratutako integrazioa ezartzea, unean-uneko proiektuetaz gain.
(…)1990eko hasieran entzuten ziren “Orduan kaleak arroxaz margotu ditzagun!” komentarioa edo funtsezko galdera hau”Zertarako behar dugu hau? Gure sailarengan ez du inolako eraginik!”, pragmatikoagoak bihurtu dira eta 2007a geroztik implementazioaren gaira bideratu dira “Nola lor dezakegu hau?” galderaren inguruan.
Lehen begirada batean, aldaketek ez dirudite ikusgarriak. Hala ere, banakako lorpen bakoitzak genero ratioaren hobekuntza eta emakume eta gizonezkoek berdintasunez eragitea dakar, hala nola, irekitze ordutegi malguagoak, kaleen argiztatze hobea (…), komun zerbitzu ekipamenduak, haurren aldagela eta guzti, gizonentzat ere eskura, haurreskola eta zaharretxeetako langileen artean gizonezko gehiago agertzea (…).
Arkitektura feministaren dekana den Kerstin Dörhöfer-ek bikain adierazi zuen lez “emakumeon utopiaren ideia 100.000 gauza txikitan adierazten den eguneroko sistemen iraultza da. Aldatutako elementuen batuketak hiri erabat ezberdinak sortuko lituzke”.
(Barkatuko didazue itzulpena, ez naiz batere aditua esparru honetan 😉 )
Donostiako Ibai Ikastolan ezin izango da futbolean jolastu patio orduan astelehen, asteazken eta ostiraletan. Jende askorentzat harrigarria izango zen berri hau, baina ez da azken aldian irakurri dugun bakarra, ez eta gure inguruko lehen esperientzia gai honen inguruan: Ondarruko Zaldupe eskolan duela pare bat urte antzerako ekimen bat jarri zen martxan.
Eskola patioak funtsezkoak dira haurren gizarte garapenerako tresnak eta gorputz hezkuntza lantzeko. 2005-2007 urteetan Austriako 20 ikastetxetan “Eskola patioak eta generoaren arteko harremanak” ikerketa egin zuten, haur eta gazteen osasuna, eskolek neska eta mutilei eskaintzen dien baldintzekin alderatuz.
Izan ere, ingurumenak eragin handia du portaeran. Ikerketa honen oinarrizko galderak ondokoak ziren:
– Nola jokatzen dute jolas orduan neska eta mutilek patioan?
– Zeintzuk dira umeen patio jarduna baldintzatzen duten eragileak?
Ikerketaren metodologia, berriz, honako hau izan zen:
– Behaketa eta bido grabaketa 60 jolas ordutan.
– Irakasle eta ikasleekin elkarrizketak.
– Tailerrak 20 eskolatan.
Ikerketak azaleratu zituen ondorio nagusia neska eta mutilen portaera oso estereotipatua izan zen. Neska zein mutilentzat ingurune egokiak bultzatzeko eskola patioek ikuspuntu berritzaile eta pedagokikoekin bateratutako era askotako espazio irekiak eskaini beharko lituzkete, estereotipo horiei aurre egin ahal izateko.
Neska eta mutilen garapenerako eskola patioak sustatzea hiru puntu hauetan oinarritu beharko genuke, beti ere ikerketa honen arabera:
– ikasle eta irakasleen partehartzea patioen planifikazio eta erabileran
– espazioak ezberdintzea, mugimendu eta komunikaziorako, erlaxatzeko eta ikasteko
– egitura eta espazioen eragin desberdinak aztertu talde ezberdinetan (adin, genero, etnia,…) eta hauek kontutan izan
Gai konplexua denik ezin uka dezakegu, baina gure artean lehen pausoak ematen ari direla jakiteak asko pozten gaitu.
Lluis Sabadell Artiga artista kataluniarrak Gironako Castellum Eskolan bi urtetan zehar patioa elkar-sortzearen esperientzia prozesua jaso du Guia pràctica per co-crear a l’escola gidan.
Prozesu honetan irakasle, ikasle eta gurasoek artista honen zuzendaritzapean eskolako patioa elkarrekin sortu dute, diseinutik hasi eta eraikitzerainoko pauso guztietan.
Bost pausotan egin da:
Fase 0- Prozesuaren diseinua
Fase 1- Ezagutu
Fase 2- Elkar-sortzea (Co-creació)
Fase 3- Eraiki
Fase 4- Ospatu
Hona hemen prozesuaren bideoa ikusgai: